Local Security and Resilience in Dili, Timor-Leste
Projetu ida-ne’e atu buka hatene komunidade nia vizaun konaba seguransa iha Dili, Kapital Timor-Leste. Liu-liu bazeia ba levantamentu no intervista badak ho membrus husi komunidade lima iha semester dahuluk iha 2011, peskiza ne’e fó vizaun ida kona-ba dimensoens oioin ba seguransa lokál. Tema ne’ebé foti mak inklui vizaun kona-ba seguransa diak ona ka lae, oinsa komunidade produs fila fali seguransa em termus de strutura autoridade lokál no nasionál, nune’e mos publiku nia vizaun kona-ba involvimentu ho autor seguransa nian. Lia husu hirak ne’e importante atu husu, liu-liu tamba Dili hasoru ona periodu signifikate balu ba violénsia ne’ebé bo’ot iha ninia istoria liu ba, dala ida iha okupasaun Indonezia nia rohan, no dala ida tan husi 2006 to’o 2008.
Ekipa peskiza terenu fó treinamentu no rekruta ekipa levantamentu ida, hodi la’o haleu fatin barak iha Dili ho taxi no mikrolet (bis), hodi hatama dadus ba ami nia servisu fatin ki’ik oan ida iha Farol. Fatin lima ne’e hili tamba sira fornese kombinasaun ba geografiku ne’ebé reprezenta Dili, no hetan impaktu ne’ebé lahanesan husi krize. Iha 2006-2008 Komoro, Bairro-Pite no Becora koinesidu hanesan fatin ne’ebé manas, tamba violénsia no konflitu ne’ebé mosu bebeik entre grupo sira. Iha sorin seluk, Lahane Oriental no Bemori kompara hanesan fatin ne’ebé ladún iha violénsia.
Peskiza ida-ne’e produs relatóriu ida ho titlu ‘Seguransa no Rezilensia Lokál iha Dili, Timor-Leste’ ne’ebé hetan fundu husi Fundasaun Ázia (TAF) no Centre for Global Research iha Universidade RMIT. Kombina ho dadus no analyzasaun aktual, relatóriu ida-ne’e kontribui ba komprensaun ba konsepsaun lokál konaba seguransa ho kontekstu ne’ebé kontrolu polisiamentu iha Dili fó fila fali ona ba Polisia Nasionál Timor-Leste, no to’o atu tama ba elisaun 2012 no tuir mai mak Forsa estabilizasaun internasional sira retira.